ارزیابی تناسب اراضی برای کاشت نخل خرمای رقم کبکاب ( Phoenix dactylifera L.cv Kabkob) در استان بوشهر با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)
ارزیابی تناسب اراضی برای کاشت نخل خرمای رقم کبکاب ( Phoenix dactylifera L.cv Kabkob) در استان بوشهر با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)
عنوان فارسی :
ارزیابی تناسب اراضی برای کاشت نخل خرمای رقم کبکاب ( Phoenix dactylifera L.cv Kabkob) در استان بوشهر با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)
عنوان انگلیسی :
Land Suitability Evaluation for Date Palm
(Phoenix dactylifera L. cv Kabkob) Planting
in Bousher province Using Analytical Hierarchy Process (AHP)
چکیده:
چکیده سابقه و هدف: یکی از راه‌های شناسایی ظرفیت تولید اراضی و انتخاب کاربری متناسب با آن، انجام ارزیابی تناسب اراضی است. برای این منظور بایستی، ابتدا معیارهای اقلیمی و خصوصیات خاک تاثیر گذار در تولید، شناسایی شوند. همچنین با توجه به تنوع و عدم تساوی درجه اهمیت این معیارها، اولویت‌بندی آنها کاری ضروری است. این تحقیق با هدف شناسایی و اولویت‌بندی معیارهای تاثیرگذار در تولید خرما و ارزیابی تناسب اراضی برای کاشت نخل خرمای رقم کبکاب در استان بوشهر با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی انجام گردید. مواد و روش‌ها: ابتدا زیرمعیارهای اقلیمی و خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک تاثیر گذار در تولید محصول خرما، با استفاده از بررسی منابع علمی و انجام مطالعات خاکشناسی در مناطق مورد مطالعه، شناسایی و تعیین شدند. سپس ماتریس مقایسات زوجی در قالب روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی، تشکیل و براساس دیدگاه و نظر کارشناسان خبره، درجه اهمیت نسبی این زیرمعیارها تعیین گردید. در مرحله بعد وزن نسبی هر کدام از زیرمعیارها با استفاده از روش تقریبی میانگین حسابی محاسبه و بر اساس آن، اولویت‌بندی آنها انجام گرفت و در نهایت کلاس‌های کیفی تناسب اراضی برای کاشت نخل خرمای رقم کبکاب با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی تعیین گردید. یاقته‌ها: نتایج نشان داد مهمترین زیرمعیارهای اقلیمی تاثیر گذار در تولید محصول خرما عبارتند از: طول فصل خشک، تعداد روزهای با بارندگی بیش از 5 میلی متر در مرحله رسیدگی میوه، میانگین دما طی سیکل رشد، گل‌دهی و رسیدگی میوه، مجموع نیاز گرمایی از مرحله گل‌دهی تا رسیدگی میوه، میانگین رطوبت نسبی سیکل رشد و تشکیل میوه، میانگین ساعات آفتابی و تعداد ماه‌های سال با میانگین سرعت باد بیش از 5 متر بر ثانیه طی سیکل رشد. همچنین نتایج اولویت‌بندی زیرمعیارهای اقلیمی با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی، نشان داد در بین عوامل اقلیمی تاثیر گذار در ارزیابی تناسب اراضی برای کاشت خرما، میانگین دمای مرحله گل‌دهی با وزن نسبی 161/0 و تعداد ماه‌های سال با میانگین سرعت باد بیش از 5 متر بر ثانیه طی مرحله سیکل رشد با وزن نسبی 08/0 به ترتیب دارای بیشترین و کمترین درجه اهمیت می‌باشند. نتایج بررسی منابع علمی و انحام مطالعه خاکشناسی در مناطق مورد مطالعه، برای شناسایی زیرمعیارهای مربوط به خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک مؤثر بر تولید خرما، نشان داد مهمترین این زیرمعیارها، عبارتند از: بافت خاک، میزان آهک، میزان گچ، اسیدیته، میزان کربن آلی، میزان پتاسیم قابل جذب، شوری و قلیائیت (نسبت جذب سدیم). و بر اساس نتایج اولویت‌بندی زیرمعیارهای خاک، شوری با وزن نسبی 27/0 و میزان گچ با وزن نسبی 041/0 به ترتیب دارای بیشترین و کمترین درجه اهمیت می‌باشند. نتایج ارزیابی کیفی تناسب اراضی با استفاده از روش AHP، نشان می‌دهد 75 درصد مناطق مورد مطالعه در استان بوشهر برای کاشت نخل خرمای رقم کبکاب، خیلی مناسب بوده و در کلاس تناسب S1 و 25 درصد نسبتاً مناسب بوده و در کلاس تناسب S2قرار می‌گیرند. نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج این تحقیق، توصیه می‌شود در انتخاب مکان مناسب کاشت نخل خرما به عوامل دما در طی مرحله گل‌دهی و شوری خاک، اهمیت و توجه زیادی داده شود. واژه های کلیدی: نخل خرما، تناسب اراضی، تحلیل سلسله مراتبی، اولویت‌بندی
چکیده انگلیسی:
ABSTRACT
Background and objectives: One of the ways to identification of land production capacity and appropriate use choice with that is land evaluation performance. For this purpose must first climatic criteria and soil characteristics affecting the production to be identified. Also, considering to diversity and inequality in importance degree of criteria, ranking of them is essential. This research aim to identification, ranking of effective criteria in date production and land suitability evaluation for planting of Date palm cv Kabkob in Bousher province, using analytical hierarchy process (AHP) carried out. Materials and methods: At first, climatic subcriteria and soil physical and chemical characteristics affecting date production were identified by literature review and soil studies in studied area. Then, pairwise comparison matrix was made over analytical hierarchy process and the relative importance degree of these subcriteria was determined by excellent experts. In the weight calculation step, the approximation method was used to produce a relative weight of each of subcriteria. Then this subcriteria, based on their relative weight, ranked. Finally, land suitability evaluation for planting of date palm cv Kabkob in studied area of Bousher province, using AHP approach, carried out. Results: The result showed that the most important of climatic subcriteria affecting date palm production including to length of dry season, number of days with precipitation index > 5 mm/day in repining period, average daily temperature (°C) at vegetative cycle, flowering and repining stage, heat requirement sum during the period of flowering, fruit formation and repining period, mean RH during the vegetative cycle and fruit formation period, insulation mean (n) and number of months where the wind speed is > 5 m/s during vegetative cycle. Also the result of climatic subcriteria ranking by using AHP approach showed that, temperature mean in flowering stage and numbers of months of year with wind speed mean more than 5 m/s in vegetative cycle stage with relative weights 0.161 and 0.08 have the highest and the lowest importance degree, respectively. The result showed that the most important of soil physical and chemical characteristics affecting date palm production were identified by literature review and soil studies in studied area including to soil texture, calcium carbonate content, gypsum content, acidity, organic carbon, available potassium, soil salinity (EC) and alkalinity (SAR). Base on the result of soil subcriteria ranking, soil salinity (EC) and gypsum content with relative weights 0.27 and 0.041 have the highest and the lowest importance degree, respectively. Also the result of land suitability evaluation showed that 75 percents of studied area in Bousher Provence are very suitable and 25 percents are moderately suitable for planting of date palm cv Kabkob. Conclusion: According to the results of this research, is recommended for suitable site selection for date palm planting to temperature mean in flowering stage and soil salinity, much attention and importance to be given. Keywords: Date palm, Land suitability, AHP, ranking
خبرنامه
برای ثبت نام در خبرنامه و دریافت خبرنامه ایمیل خود را وارد نمایید.
